اجتهاد روش تحقیقی است که برای کشف نظر خداوند به کار می‌رود و اغلب در فضای متن و کشف مراد متن اِعمال می‌شود (قواعد قانون فهمی) و در صورت نبود متن، روش موجه برای تشخیص نظر خداوند نسبت به موضع عملی را محاسبه می‌کند (قواعد قانون گذاری متنی بر اهداف و قواعد کلان)
اجتهاد دارای مراحل قدم‌به قدم از دریافت مسأله تا رسیدن به پاسخ است و در علم اصول فقه، برای مستندسازی این مراحل استدلال می‌شود.
(تفصیل بحث در: «الگوریتم اجتهاد و منطق فهم دین»)