موضوع بحث:
«تحلیل چهار عرصه از عرصه های پیشرفت: فکر، علم، زندگی، معنویت»
مسألهٔ بحث:
عرصه های پیشرفت: در تدوین الگوی اسلامی پیشرفت، چه عرصه‌هایی عرصه‌های زیرساختی هستند و به عنوان پیشران‌ها در الگو محسوب می‌شوند؟
فرضیهٔ بحث:
عرصه‌های زیرساختی و مفاهیم پیشران در الگوی اسلامی پیشرفت عبارتند از:
- شبکه هستیِ توحیدی (معنویت)
- انسان شبکه‌ای
- نگرش و روش تفکر شبکه‌ای
- پارادایم شبکه‌ای
- معادلات حرکت در هستی
- مدل نیازها
- شاخص‌های انسان سالم
- شاخص‌های عدالت شبکه‌ای
- نظام حکمت و عرفان شیعی
- دستگاه فقه تمدنی
- نظام اخلاق و فرهنگ تمدنی
- کارکردهای «دین راهبردی»
- شاخص‌های سلامت در خانواده، سازمان، جامعه و بین‌الملل
- مدل آینده‌نگاری
- روش اجتهاد جواهری سیستمی
- مدل علم دینی
- مدل نظریه‌پردازی و تولید علم
- روش تحقیق مدل‌سازانه
- مدل خلاقیت برتر
- سازه‌ها و فرآیندهای تمدنی (نقشه تمدنی)
- نقشه علمی
- مهندسی فرهنگی
- مهارت‌ها و سبک زندگی
- مدل آرمان‌شهر
- مدل مدیریت شبکه‌ای
- مدل کنترل کیفیت انسانی
- مدل ابزارسازی (تکنولوژی)
(برای دست‌یابی به توضیح تفصیلی هر کدام از عناصر فوق، بر روی آن کلیک کنید.)
(انتقال به اندیشکده مبانی از مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت)
از میان این عناصر، چهار عنصر «فکر، علم، زندگی و معنویت» در زیر تعریف و توصیف می‌شوند:
توصیف بحث:
۱. عرصهٔ فکر:
تفکر = به‌کارگیری ابزارهای مقایسه، تجزیه، ترکیب و انتزاع برای تولید مفاهیم جدید از مفاهیم بنیادین و تولید گزاره‌های جدید از گزاره‌های بنیادین و دست‌یابی به پاسخ موجّه برای مسائل.
اگر رشد و تعالی انسان نیازمند ابزار تفکر است آنگاه دست‌یابی به روش تفکر بهینه و برتر ، اصلی‌ترین زیرساخت برای الگوی پیشرفت محسوب می‌شود. مهارت در روش تفکر شبکه‌ای با مشخصات مذکور در تصویر زیر، نیاز بنیادین این حرکت است:
خلاقیت = تلاش معرفتی برای کشف اجزاء و روابط نهفته در شبکه هستی
مهارت در خلاقیت با شاخص‌های ده‌گانه زیر، سبب بهینه‌سازی و کارآمدی و برتری در محیط رقابت خواهد بود:
۲. عرصهٔ علم:
(انتقال به بحث «مبانی علم‌شناسانه در پارادایم شبکه‌ای»)
علم= تک گزاره یا مجموعه گزاره‌هایی که توصیف یا تبیین موجّه از واقعیت را ارائه می‌کنند.
علوم تجربی= توصیف و تبیین پدیده‌های محسوس برای دست‌یابی به قدرت کنترل آنها
علوم انسانی= توصیف و تبیین ابعاد مختلف رفتار انسانی برای دست یابی به پیش‌بینی و کنترل آنها
علم دینی= گزارش روشمند و نظام‌مندازتوصیف و تبیین دین نسبت به پدیده‌های هستی و انسانی
علوم انسانی، عینی و ناظر به واقع هستند.
قواعد نظریه‌پردازی در کلیه رشته‌های علمی دارای مبانی و روش زیرساختی مشترک است.
اگر رشد و تعالی انسان نیازمند ابزار «علم» است آنگاه دست‌یابی به «روش تحقیق علمی بهینه و برتر» ، «مدل طبقه‌بندی علوم» ، «نقشه جامع علمی» ، «هویت علوم انسانی» ، از زیرساخت‌های لازم برای الگوی پیشرفت محسوب می‌شوند.
(انتقال به اندیشکده علم از مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت)
۳. عرصهٔ زندگی:
زندگی = حرکت انسان در فکر، روح و رفتار در مقیاس فردی و جمعی، برای رفع نیازها در کلیه لایه‌های هرم نیازها
زندگی شبکه‌ای است و برآیند معادلات حرکت انسان در شبکه هستی است. (انتقال به بحث انسان شبکه‌ای)
اگر رشد و تعالی انسان در زمینه و فضای «زندگی» صورت می‌پذیرد آنگاه دست‌یابی به «شبکه موضوعات و مسائل زندگی» ، «هرم نیازها» ، «نقشه یک تمدن» ، «سبک زندگی» ، «شاخص‌های زندگی سالم» از زیرساخت‌های لازم برای الگوی پیشرفت محسوب می‌شوند.
(انتقال به اندیشکده زندگی/ خانواده از مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت)
۴. عرصهٔ معنویت:
معنویت = احساس کشش درونی و قلبی انسان برای ارتباط با منبع وجودی بی‌نهایت (خدا)
معنویت، تابعی است از:
- باور به وجود عوالمی نامحسوس که برتر از طبیعت مادی محسوس است و قابل دسترس است.
- باور به اینکه رفع نیازهای طبیعی، ارضاء‌کننده نهایی نیست و سعادت در رسیدن به لایه‌های فوقانی هرم نیازهاست.
- باور به اینکه پس از مرگ، نتیجه اعمال، و اثر افکار، احساس و رفتارهای انسان به او خواهد رسید و رنج یا لذت دائمی در پی خواهد داشت. (انتقال به بحث احساس حضور خدا)
اگر رشد و تعالی انسان در زمینه و فضای «معنویت» معنادار می‌شود آنگاه دست‌یابی به «شاخص‌های معنویت» ، «نقشه سلوک الهی»، «مدل اخلاق تمدنی» ، «نظام عرفان عملی تمدنی» ، «شاخص‌های زندگی معنوی» از زیرساخت‌های لازم برای الگوی پیشرفت محسوب می‌شوند.
(انتقال به اندیشکده معنویت از مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت)
نتایج، آثار و لوازم پذیرش فرضیه:
بدون دست‌یابی به مدل عملیاتی دارای شاخص، در رابطه با هر یک از عرصه های پیشرفت فوق، نمی‌توان الگوی پیشرفت و توسعه را تدوین نمود؛ عرضه مدل‌های معرفتی صِرفاً زمینه‌ساز خواهد بود و اکتفا به مدل‌های معرفتی راهگشا نخواهد بود.
مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث:
الگوی اسلامی پیشرفت، علم دینی، عرصه‌های پیشرفت، تمدن الهی، تفکر شبکه‌ای، علم شبکه‌ای، زندگی شبکه‌ای، معنویت عرفانی