موضوع بحث:
«توصیف ایده طراحی سیستم قراردادها با اقتباس از نگرش اسلام»
مسألهٔ بحث:
نظام قراردادها در اسلام چگونه است؟
فرضیهٔ بحث:
- اسلام، دارای سیستم قراردادها است + اسلام، دارای استراتژی برای قراردادها است + اسلام، دارای استانداردها و پروتکل‌های قراردادنویسی است.
- مقصود از سیستم قراردادها، کلیه فرآیندهای مربوط به «شفاف‌سازی و پایدارسازی توافق‌ها» است به گونه‌ای که اختلافات احتمالی، از قبل پیش‌بینی شده، راه حل آنها در قرارداد دیده شود.
- آیه شریفه۲۸۲ سوره بقره فضای قراردادنویسی را ترسیم کرده است:
یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا تَداینْتُمْ بِدَینٍ إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی فَاکتُبُوهُ وَ لْیکتُبْ بَینَکمْ کاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَ لا یأْبَ کاتِبٌ أَنْ یکتُبَ کما عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْیکتُبْ وَ لْیمْلِلِ الَّذی عَلَیهِ الْحَقُّ وَ لْیتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَ لا یبْخَسْ مِنْهُ شَیئاً فَإِنْ کانَ الَّذی عَلَیهِ الْحَقُّ سَفیهاً أَوْ ضَعیفاً أَوْ لا یسْتَطیعُ أَنْ یمِلَّ هُوَ فَلْیمْلِلْ وَلِیهُ بِالْعَدْلِ وَ اسْتَشْهِدُوا شَهیدَینِ مِنْ رِجالِکمْ فَإِنْ لَمْ یکونا رَجُلَینِ فَرَجُلٌ وَ امْرَأَتانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَداءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْداهُما فَتُذَکرَ إِحْداهُمَا الْأُخْری وَ لا یأْبَ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا وَ لا تَسْئَمُوا أَنْ تَکتُبُوهُ صَغیراً أَوْ کبیراً إِلی أَجَلِهِ ذلِکمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَقْوَمُ لِلشَّهادَهٔ وَ أَدْنی أَلاَّ تَرْتابُوا إِلاَّ أَنْ تَکونَ تِجارَهٔ حاضِرَهٔ تُدیرُونَها بَینَکمْ فَلَیسَ عَلَیکمْ جُناحٌ أَلاَّ تَکتُبُوها وَ أَشْهِدُوا إِذا تَبایعْتُمْ وَ لا یضَارَّ کاتِبٌ وَ لا شَهیدٌ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِکمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یعَلِّمُکمُ اللَّهُ وَ اللَّهُ بِکلِّ شَیءٍ عَلیم
- مطالب زیر فرضیه‌ای از راهبردهای اسلام برای سیستم قراردادها است:
راهبردمرکزی: (با ادبیات برنامه پیشرفت و توسعه)
آموزش قانون در مدارس بعنوان کتاب درسی
+
پیشگیری از اختلافات با ایجاد فرهنگ قراردادنویسی در کلیه تفاهم‌ها
+
ملموس نمودن آثار و نتایج جرمها
توضیح:
دولت موظف است:
- آموزش قانون، حقوق شهروندی، تکالیف، جرمها و مجازات‌ها را به صورت مهارت‌محور (مهارت تشخیص حقوق، مهارت برقراری ارتباط حقوقی، مهارت تشخیص جرم ومجازات) در مدارس و دوره‌های عمومی تدوین و اجرا نماید.
- دفترچه‌های قراردادنویسی برای تمام امور معاملاتی و ارتباطی مردم را از طریق قوه قضائیه تهیه و با ابزارهای مناسب استفاده از آنها را به یک فرهنگ عمومی تبدیل نماید.
چشم انداز این مطلب این‌گونه است که: هر فردی برای هر گونه تعامل و ارتباطی که حق وتکلیفی را ایجاد می‌کند (مثلا قصد اجاره منزلی را دارد) به باجه پست یا مغازه‌های لوازم تحریر و کتابفروشی مراجعه کرده و درخواست فرم رسمی قرارداد مربوطه (مثلا قرارداد اجاره) را می‌نماید. در این فرم، اطلاعات لازم و شرایط مناسب برای عقد قرارداد بهمراه کلیه حالاتی که بطور معمول و محتمل ممکن است اختلاف ایجاد کند درضمن شروط عقد پیش‌بینی شده و توضیحات لازم برای جلوگیری از اختلاف احتمالی تعبیه شده است.
حجم پرونده‌های قضایی مرتبط با اختلافات و شکایات، اولویت تدوین این دفترچه‌ها و شرایط مندرج در آن را تعیین می‌کند.
مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث:
فقه تمدنی (ص ۱۸۸)، اجتهاد سیستمی (ص ۵۵۹)، علم دینی (ص ۱۷۶)، نگرش سیستمی به دین (ص ۲۳۷)