موضوع بحث:
«توصیف ایده تألیف کتاب معارف دانشگاه‌ها با رویکرد سیستمی و مهارت‌محور»
مسألهٔ بحث:
چگونه می‌توان دانشجویان را نسبت به مسائل و قضایای معارف اسلام، دغدغه‌دار کرد به طوری که تمایل به بررسی متون ارائه شده در دروس معارف پیدا کنند؟
فرضیهٔ بحث:
- علم نافع، علم موجّه است و مواجه با علوم به صورتی‌که فقط معادلات و محاسبات ذهنی باشند و هیچ تأثیری در عمل در هیچیک از حیطه‌های زندگی ایجاد نکنند، مردود است.
- آموزش، در صورتی تحقق می‌یابد که یادگیری حاصل شود و شاخص تحقق یادگیری، توانایی استفاده از اطلاعات در حل مسائل است.
- آموزشی آموزش اثربخش است که فراگیرنده احساس ارتقاء ادراک و رفع ابهامات و تمایل برای تصمیم به تغییر براساس مطالب درس، پیدا کند.
- قالب ارائه محتوا، به صورت «مسأله‌محور» و ارائه فعالیت برای تفکر فردی و بحث گروهی و سپس مراجعه به متن به عنوان پاسخ نهایی برای مقایسه با پاسخ گروهی باشد.
پرسشنامه زیر نمونه‌ای از حرکت «مسأله‌محور» در فضای آموزش است:
بسم الله الرحمن الرحیم
نیازسنجی «طرح معرفت‌افزایی»
پس ازسلام و تحیت؛
ارتقاءکیفیت نیروی انسانی، تابعی از ارتقاء سطح نگرشی، احساسی و رفتاری است؛ یکی ازمؤلفه‌های این ارتقاء، افزایش «خودآگاهی» است که نقطه مشترک کلیه مکاتب در علوم انسانی است؛ برای دست‌یابی به این مؤلفه، واحدهای درسی و دوره‌های آموزشی «معرفت‌افزایی کاربردی» طراحی اولیه شده است که برای شکل‌گیری نهایی و متناسب با فضای سروران عزیز، پرسشنامه نیازسنجی زیر تقدیم می‌گردد تا براساس نیازهای مخاطبین، محتوا وشیوه آموزش، تدوین گردد.
این پرسشنامه چهار خصوصیت دارد:
- بدون نام و نشانه از افراد است و هیچگونه استفاده غیرآموزشی ندارد.
- در دو قسمت باز و بسته تنظیم شده است،
- تلاش شده است طیف‌های مختلف معرفتی، فکری و نگرشی بتوانند با این پرسشنامه ارتباط برقرار کنند؛
- مربوط به فضایی خارج از مشکلات مستقیم شغلی است، مربوط به «زندگی درونی شما» است.
شما سرورعزیز، با حوصله بخرج‌دادن در پر کردن این پرسشنامه می‌توانید در تعیین محتوا و روش اثرگذار باشید و بهره‌وری این دوره‌های آموزشی را نسبت به خودتان بهبود ببخشید.
قسمت اول: سؤالات باز
اگر به اصلی‌ترین منبع آگاهی در هستی متصل شوید و امکان پرسیدن فقط یک سؤال به شما داده شود چه سؤالی را می‌پرسید؟ به صورت یک جمله سؤالی بنویسید. (بزرگترین دغدغه فکری و معرفتی شما که دانستن پاسخ آن را حیاتی می‌دانید؟ )
قسمت دوم: سؤالات بسته (۱۰۰ سؤال)
لطفا درجه اهمیت هر یک ازسؤالات زیر را مشخص فرمایید:
(دانستن پاسخ هر یک از سؤالات زیر یا تلاش برای ارتقاء پاسخ‌هایی که از قبل می‌دانیم چقدر برای شما مهم است؟ )
دقت شود: پاسخی برای سؤال درخواست نشده است بلکه میزان اهمیت خود سؤال خواسته شده است.
|
سؤال |
خیلی مهم (تأثیرگذار در تصمیمات حیاتی) |
مهم (تأثیرگذار در بهبود زندگی) |
معمولی (تأثیر ناچیز در کیفیت زندگی) |
بی فایده (اتلاف وقت) |
|
۱. چگونه زندگی کنم؟ |
||||
|
۲. چه فرهنگی داشته باشم؟ |
||||
|
۳. با ادب بودن یعنی چگونه بودن؟ |
||||
|
۴. عدالت چیست وعادل کیست؟ |
||||
|
۵. ملاک تعیین خوب بودن یا بد بودن یک کار چیست؟ |
||||
|
۶. ملاک تعیین درست یا غلط یک کار چیست؟ |
||||
|
۷. انسان چگونه انتخاب می کند؟ |
||||
|
۸. ارزش یک کار چگونه تعیین می شود؟ |
||||
|
۹. انسان مسئول است یعنی چه؟ |
||||
|
۱۰. مسؤولیت و وظیفه ما کجا تعیین می‌شود؟ و چرا؟ |
||||
|
۱۱. باید و نبایدها از کجا بوجود آمده اند؟ |
||||
|
۱۲. میزان و موقعیت تحمل کردن دیگران چقدر و کجاست؟ |
||||
|
۱۳. استاندارد یک اخلاق انسانی چیست؟ |
||||
|
۱۴. شخصیت انسان به چیست؟ |
||||
|
۱۵. شخصیت انسان چگونه شکل می گیرد؟ |
||||
|
۱۶. یک جامعه ایده آل چگونه است؟ |
||||
|
۱۷. من که هستم؟ از کجا آمده‌ام؟ به کجا می‌روم؟ |
||||
|
۱۸. روح چیست؟ |
||||
|
۱۹. خصوصیات یک روح متعادل کدام است؟ |
||||
|
۲۰. چگونه می‌توان به تعادل روحی رسید؟ |
||||
|
۲۱. چگونه می‌توان روح را رشد داد؟ |
||||
|
۲۲. چگونه می‌توان یک تفکر خلاق و ذهن رشد یافته داشت؟ |
||||
|
۲۳. چگونه می‌توان خواطر را کنترل کرد؟ |
||||
|
۲۴. ارتباط بدن با فکر و روح چیست؟ |
||||
|
۲۵. نظام تربیتی جامع چگونه است؟ |
||||
|
۲۶. نظام آموزشی کامل بر چه اساسی است؟ |
||||
|
۲۷. برنامه بهداشتی و تغذیه جامع چگونه است؟ |
||||
|
۲۸. آیا پزشکی امروزه در مسیر صحیح خود حرکت می‌کند؟ |
||||
|
۲۹. قانون چیست؟ |
||||
|
۳۰. یک قانون صحیح و رشد دهنده چگونه است؟ |
||||
|
۳۱. حق هر موجودی در نظام خلقت، بر چه اساسی تعیین می‌شود؟ |
||||
|
۳۲. آیا واقعاً پس ازمرگ عوالم دیگری در پیش است؟ |
||||
|
۳۳. روح چیست؟ از کجا آمده؟ به کجا می‌رود؟ |
||||
|
۳۴. در قبر چه خبر است؟ |
||||
|
۳۵. برزخ کجاست و درآن چه می‌گذرد؟ |
||||
|
۳۶. زنده شدن دوباره چرا و چگونه؟ |
||||
|
۳۷. قیامت یعنی چه؟ |
||||
|
۳۸. سرانجام انسانها چه خواهد شد؟ |
||||
|
۳۹. بهشت و جهنم خیال است یا واقعیتی تکان دهنده؟ |
||||
|
۴۰. محتوای مطالب قرآن با کتاب‌های دیگر چه فرقی دارد؟ |
||||
|
۴۱. آیا پاسخ همه نیازهای بشریت در قرآن بیان شده است؟ |
||||
|
۴۲. چگونه می‌توان قرآن را فهمید؟ |
||||
|
۴۳. قرآن با روح انسان چه می‌کند؟ |
||||
|
۴۴. آیا قرآن تا ابد قابل مراجعه وبهره‌برداری است؟ |
||||
|
۴۵. عرفان چیست وچه می‌گوید؟ |
||||
|
۴۶. انسان کامل کیست؟ |
||||
|
۴۷. چگونه می‌توان به کمال رسید؟ |
||||
|
۴۸. برای رسیدن به هدف چه مراحلی را باید طی کرد؟ |
||||
|
۴۹. نقطه شروع در سلوک کجاست؟ |
||||
|
۵۰. آیا به تنهائی می‌توان این راه را طی کرد؟ |
||||
|
۵۱. چگونه حرکت کنیم؟ |
||||
|
۵۲. علت انحرافات در سیروسلوک چیست؟ |
||||
|
۵۳. یک عبادت واقعی چگونه است؟ |
||||
|
۵۴. یک زیارت واقعی چگونه است؟ |
||||
|
۵۵. فلسفه نماز، روزه و حج و…چیست؟ |
||||
|
۵۶. علم دین کدام است؟ |
||||
|
۵۷. ارتباط علم دین با سایر علوم چیست؟ |
||||
|
۵۸. علوم تجربی بشریت را به کجا می‌برند؟ |
||||
|
۵۹. چگونه می‌توان محیط زیست را سالم نگهداری کرد؟ |
||||
|
۶۰. آیا دین، با فن وصنعت همراه است؟ |
||||
|
۶۱. علم جامع کجاست؟ |
||||
|
۶۲. این دنیا چگونه پدید آمده است؟ |
||||
|
۶۳. نیروهای طبیعت را چگونه می‌توان کشف کرد؟ |
||||
|
۶۴. بهترین سرمایه‌گذاری در چه زمینه‌ای می‌تواند باشد؟ |
||||
|
۶۵. ارتباط طبیعت با ماوراء طبیعت چگونه است؟ |
||||
|
۶۶. نوع فعّالیت افراد درجامعه (تقسیم کار در جامعه) چگونه معین می‌شود؟ |
||||
|
۶۷. چه اموری با روحیات زن تناسب ندارد و موجب از بین رفتن آن می‌شود؟ |
||||
|
۶۸. ساختار قدرت در حکومت مطلوب چگونه است؟ |
||||
|
۶۹. آیا مراجعه به آراء عمومی در هر تصمیم‌گیری منطقی است؟ |
||||
|
۷۰. شاخص‌های مدیر جامعه در حکومت اسلام چیست؟ |
||||
|
۷۱. نقش مردم در حکومت اسلام چیست؟ |
||||
|
۷۲. وظایف حاکم در برابر مردم و وظایف مردم در برابر حاکم چیست؟ |
||||
|
۷۳. با مخالفین حکومت چگونه باید رفتار کرد؟ |
||||
|
۷۴. پشتوانه یک مملکت چیست؟ |
||||
|
۷۵. برنامه‌های ضد انسانی در دنیا کدام‌اند؟ |
||||
|
۷۶. تقویم و تاریخ چه تأثیری بر فرهنگ و زندگی مردم دارد؟ |
||||
|
۷۷. مبدأ تاریخ برچه مبنایی باید انتخاب شود؟ |
||||
|
۷۸. وظیفه انسان در برابر دیگر موجودات چیست؟ |
||||
|
۷۹. عالَمی‌که درآن زندگی می‌کنیم آیا واقعیت دارد یا خیال است و ساخته و پرداخته ذهن؟ |
||||
|
۸۰. عالمی‌که در آن زندگی می‌کنیم چه شکلی است؟ و چرا این‌گونه شده است؟ |
||||
|
۸۱. عالمی‌که در آن زندگی می‌کنیم بنظرمی‌آید که قاعده وقانون دارد، این قاعده و قانون‌هاکدام‌اند؟ |
||||
|
۸۲. در عالَمی‌که در آن زندگی می‌کنیم موجودات دیگری هم هستند؛ آنها چه هستند؟ و چه ارتباطی با زندگی ما دارند؟ |
||||
|
۸۳. غیر از آنچه با حواس درک می‌کنیم، آیا چیزهای دیگری هم وجود دارند که با زندگی ما مرتبط باشند؟ (آیا عوالم دیگر و موجودات دیگری هم هست؟ ) |
||||
|
۸۴. عالمی‌که درآن زندگی می‌کنیم ثابت است یا در تغییر وتحول است؟ اگر در تغییر وتحول است به سوی چه مقصدی در حرکت است؟ |
||||
|
۸۵. آیا من چیزی غیر از بدنم یا ذهن وفکرم هستم؟ |
||||
|
۸۶. من در این عالَم چکاره ام؟ |
||||
|
۸۷. چه کسی مرا از این دنیا می‌برد؟ آیا قدرت بازگشت ویا تغییرمسیر دارم؟ |
||||
|
۸۸. آیا امکان خلق عالَمی بهتر از این عالم نبود؟ |
||||
|
۸۹. خدا عادل است؛ فلسفه این همه شر وبدی که به چشم ما می‌آیدچیست؟ |
||||
|
۹۰. آیا دانستن مطالبی در مورد حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه با توجه به عدم دسترسی به آن حضرت وجریان پرمشغله زندگی ضروری است؟ |
||||
|
۹۱. چرا در دسترس نیستند؟ |
||||
|
۹۲. آیا راهی برای ارتباط با آن حضرت وجود دارد؟ |
||||
|
۹۳. کی و چگونه می‌آیند؟ |
||||
|
۹۴. چگونه دربرابر قدرتها پیروز شوند؟ |
||||
|
۹۵. برنامه ایشان برای جهان چیست؟ |
||||
|
۹۶. مردم عصر ظهور چگونه زندگی می‌کنند؟ |
||||
|
۹۷. منتظر باشیم یعنی چکار کنیم؟ |
||||
|
۹۸. اگرعمر ما به عصر ظهور نرسید، آیا انتظار وتلاش ما بی‌نتیجه می‌ماند؟ |
||||
|
۹۹. آیا هم‌فکر و هم‌هدف با ایشان هستیم؟ چگونه ارزیابی کنیم؟ |
||||
|
۱۰۰. واقعا آینده بشریت چگونه است؟ |
قسمت سوم: سؤالات باز (۲)
از بین سؤالات صدگانه فوق، یک مورد را به عنوان مهم‌ترین سؤال شما، انتخاب کنید. (شماره سؤال را بنویسید)
اگر اغلب سؤالات فوق یا هیچکدام از سؤالات فوق، به نظر شما اهمیتی ندارند، لطفا دو نمونهسؤال که برای شما در زندگی مطرح است مرقوم بفرمایید. (علاوه بر سؤالاتی که در قسمت اول پرسشنامه نوشته‌اید.)
اگر مراحل قبل این پرسشنامه نتوانست خواسته و انتظار شما از این‌گونه دروه‌های آموزشی را به دست آورد، لطف بفرماییدمرقوم بفرمایید انتظار دارید در چنین دوره‌هایی چه مباحثی مطرح شود و چگونه؟
مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث:
علوم و معارف اسلام، آموزش اثربخش، ارتقاء افق دید