معرفی کتاب «نگرش سیستمی به دین»
موضوع کتاب:
- بررسی هویت نظام‌واره بودن کل دین، و مولّد بودن دین نسبت به نظام‌ها و سیستم‌های کلان تمدنی
- بررسی ظرفیت معنایی گزاره‌های دین نسبت به تولید راهبردها برای سیستم‌های تمدنی
مسألهٔ کتاب:
آیا دین، متمرکز بر مسائل عبادی و توصیه‌های اخلاقی فردی است یا اینکه متمرکز بر ارائه نظام فکری معرفتی، نظام حقوقی قانونی و نظام فرهنگی اخلاقی در مقیاس فردی و اجتماعی است و برای کلیه لایه‌های نیازهای بشر، راهبرد (نه راهکارها و ابزارهای عملیاتی) ارائه کرده است؟
فرضیهٔ کتاب:
دین، یک منظومه کلان حاوی راهبردهای لازم برای تولید نظام‌ها و سیستم‌های تمدنی است و گزاره‌های دین، صرفاً توصیف‌های تکوینی یا قواعد حقوقی یا توصیه و تجویزهای اخلاقی فردی نیستند بلکه تمام گزاره‌های آن دارای لایه معنایی راهبردی و برنامه‌ای نیز هستند و در مقیاس کلان اجتماعی معنادار می‌باشند.
نتایج، آثار و لوازم پذیرش فرضیه:
نمونه‌هایی از ظرفیت برنامه‌ای و راهبردی گزاره‌های دین:
فهرست کتاب:
- کلیات، طرح موضوع و هدف از بحث:
- مسالهٔ بحث و ضرورت توجه به آن
- محور اول: “مدیریت زندگی جمعی”
- محور دوم: “محیط رقابت”
- محور سوم: “کارآمدی”
- محور چهارم: “دین”
- مفاهیم تحقیق: استراتژی، نگرش‌سازی، راهبردسازی، راهکارسازی، خط‌مشی، تصمیم‌سازی، چرخه، سیستم و شبکه، متغیر، رفتار سیستم، تحلیل سیستم، تفکر سیستمی، مدل و الگو، ضریب اهمیت، اولویت‌گذاری، نقطه ثقل، شاخص پایه، نقطهٔ بحران، بهینه‌سازی، مهندسی اجتماعی، الگوهای جایگزین، بازخورد، آینده‌سازی، چگونه آینده را بسازیم؟
- فرضیه بحث
- سابقهٔ بحث: مقاله” فقه، زمان و نظام‌سازی”، کتاب”ساختار کلان نظام اقتصادی اسلام”، مرکز تحقیقاتی”فرهنگستان علوم اسلامی”
- تفاوت این تحقیق با موارد فوق
- بدنهٔ بحث:
- الف. تعریف دین و منشأ دین
- ب. اهداف دین
- ج. قلمرو دین و لایه‌های دین
- د. ذاتیات دین
- ه. زبان دین
- و. فهم دین:
- فهم متن چگونه حاصل می‌شود و چگونه تعمیق می‌گردد؟
- روش دست‌یابی به فهم تحلیلی
- روش دست‌یابی به فهم استدلالی ونقادانه
- روش دست‌یابی به فهم خلاق
- اجتهاد و استنباط
- سیستم و نگرش سیستمی
- تعابیری راجع به نگرش سیستمی درموضوعات مختلف
- مدل‌سازی و طراحی سیستم
- روش طراحی مدل
- ملاک اعتبار یک مدل
- مدل‌ها و سیستم‌های فازی
- منطق فازی در گزاره‌های دین
- استراتژی و گزاره‌های استراتژیک
- هویت استراتژی و استراتژی‌سازی
- دین به عنوان یک سیستم در عرصهٔ استراتژی
- ضمیمه‌ها:
- ضمیمه یک: نمودار تقسیم‌بندی وقلمروسازی بحث “دین‌پژوهی”
- ضمیمه دو: فهرست برخی از مراکزتحقیقاتی قم
- ضمیمه سه: معرفی سه مرکز مطالعاتی وتحقیقاتی علوم اسلامی
- ضمیمهٔ چهار: مقالات منتشره تا زمستان۱۳۸۱ در زمینهٔ فقه سیاسی اسلام
- ضمیمهٔ پنج: متن روایت حضرت صادق علیه‌السلام در جواب یکی از اطرافیان به نام “مُفَضَّل” (مربوط به بحث هویت دین واهداف آن)
- ضمیمهٔ شش: یادداشت شهید مطهری راجع به تأثیر قاعدهٔ الواحد در زندگی ایشان (مربوط به بحث هدف‌داری دین و هستی)
- ضمیمهٔ هفت: فهرست آیاتی که مناسبتی با بحث هدف دین و ارسال رُسُل دارند
- ضمیمهٔ هشت: تفسیر علامه طباطبایی درالمیزان از آیه ۲۱۳ سوره بقره (مربوط به بحث هویت دین و اهداف آن)
- ضمیمهٔ نُه: روایت بیانگر فلسفهٔ نبوت و قوانین الهی از حضرت رضا علیه‌السلام
- ضمیمهٔده: روایت مربوط به بحث ذاتیات دین
- ضمیمهٔ یازده: عبارات تفسیرمجدالبیان (در مورد وضع الفاظ برای روح معانی)
- ضمیمهٔ دوازده: تحقیقی راجع به سندکتاب مصباح‌الشریعه
- ضمیمهٔ سیزده: نمونه‌یی از مفاهیم فازی به کار رفته در آیات و روایات
- نمونه عملی: نان در اسلام (بررسی استراتژی اسلام در چرخه از تولید تا مصرف نان)
- استراتژی کلان غذا و امنیت غذایی
- شاخصه‌های امنیت غذایی
- تعریف پارادایم جانشین برای دست‌یابی به نان
- استراتژی انتخاب دانه برای کشت
- استراتژی آرد کردن
- استراتژی تخمیر
- استراتژی اندازهٔ نان
- استراتژی میزان حرارتِ پخت
- استراتژی میزان حرارت نان پس ازتولید
- استراتژی مصرف
- مدل‌سازی از گزاره‌های استراتژیک اسلام دربارهٔ چرخهٔ نان:
- منابع
- الف. کتاب‌ها
- ب. مقالات
- ج. پایگاه‌های اطلاعاتی
(تفصیل بحث در: «نگرش سیستمی به دین»)
مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث:
تمدن سازی، علم دینی، دین راهبردی، استراتژی‌های دینی، نگرش سیستمی به دین