امام حسین علیه‌السلام
از دیدگاه اندیشمندان و مستشرقین غیرمسلمان
این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست
این چه شمعیست که جانها همه پروانه اوست
۱. ایروینگ واشنگتن، مورخ آمریکایی
در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشک و در روی ریگ های تفدیده عراق، روح حسین فناناپذیر است ; ای پهلوان، و ای نمونه شجاعت و ای شهسوار من، ای حسین! (۲)
۲. توندول، بورشو تامداس
شهادت حسین (علیه‌السلام) از همان زمان که طفلی بیش نبودم، در من تأثیر عمیق و حزن آوری می بخشید. من اهمیت بر پاداشتن این خاطره بزرگ تاریخی را می دانم. این فداکاری های عالم از قبیل شهادت امام حسین (علیه‌السلام) سطح بشریت را ارتقاء بخشیده است و خاطره آن شایسته است همیشه بماند و یادآوری شود. (۶)
۳. جیمس فردریک
درس امام حسین (ع) و هر قهرمان شهید دیگر این است که در دنیا اصول ابدی عدالت و ترحم و محبت وجود دارد که تغییرناپذیرند. همچنین می رساند که هر گاه کسی برای این صفات ابدی مقابله کند و بشر در راه آن پافشاری نماید، آن اصول همیشه در دنیا باقی و پایدار خواهد ماند. (۸)
۴. دیکنس، چارلز
اگر منظور امام حسین (ع) جنگ در راه خواسته های دنیایی خود بود، من نمی فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند. عقل چنین حکم می کند که او فقط به خاطر اسلام فداکاری کرد. (۱۰)
۵. دو کبری، موریس اندیشمند فرانسوی
پیروان حسین به واسطه عزاداری حسین می دانند که پستی و زیر دستی استعمار و استثمار را نباید قبول کنند، زیر شعار پیشرو و آقای آنها تن ندادن زیر بار ظلم و ستم بود. (۱۱)
۶. توماس، مان متفکر آلمان
اگر بین فداکاری مسیح و حسین (ع) مقایسه شود، حتما فداکاری حسین پر مغزتر و با ارزش تر جلوه خواهد نمود.
۷. فریشلر، کورت مورخ بزرگ آلمانی
امام حسین (ع) در فداکاری قدم را از حدود فدا کردن خود برتر نهاد و فرزندانش را هم فدا کرد… تصمیم ثابت حسین (ع) برای فداکاری مطلق نه ناشی از لجاجت بود نه معلول هوی و هوس و او با پیروی از عقل، مصمم شده بود که به طور کامل فداکاری کند تا این که مجبور نشود بر خلاف عقیده، و آرمان والای خود به وسیله سازش کاری با یزید بن معاویه و زندگی ادامه دهد. می دانیم که حسین (ع) خود را برای کشته شدن آماده کرده بود و او که عزم داشت خویش را فدا نماید، چرا توقف نکرد تا به قتلش برسانند و چرا دایم اسب می تاخت و شمشیر می انداخت…. حسین (ع) دست روی دست گذاشتن و توقف برای کشته شدن را دور از مردانگی و جهاد در راه پر نسیب خود می دانست در نظر حسین (ع) در همانجا توقف کردن و گردن بر فضا دادن، تا این که دیگران نزدیک شوند. تا او را به قتل برسانند. خودکشی محسوب می شود، یک مرد دلیر و با ایمان خودکشی نمی کند. (۱۴)
۸. کارلایل، توماس دانشمندی بزرگ انگلیسی
بهترین درسی که از تراژدی کربلا می گیریم این است که، حسین و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند. آنان با عمل خود روشن کردند که تفوق عددی در جایی که حق و باطل روبرو می شوند اهمیت ندارد. پیروزی حسین با وجود اقلیتی که داشت موجب شگفتی من است. (۱۵)
۹. گاندی، مهاتما رهبر انقلاب بزرگ هندوستان
من زندگی امام حسین (ع) آن شهید بزرگ اسلام را به دقت خوانده ام و توجه کافی به صفحات کربلا نموده ام، بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، بایستی از سر مشق امام حسین (ع) پیروی کند. (۱۶)
۱۰. گبن، مسیو
فاجعه کربلا و مصیبتی که بر حسین بن علی (ع) وارد شده، بعد از قرن ها متمادی و اقالیم خیلی دور دست حس شفقت و همدردی خون سردترین و دل سخت ترین خواننده را تحریک نموده و منقلبش می سازد. (۱۷)
۱۱. مادام، انگلسی از نویسندگان دائرهٔ المعارف قرن نوزدهم فرانسه
بزرگ ترین دلیل بر اثبات مظلومیت امام حسین (ع) مسلمان ها قربانی دادن بچه شیر خواره اش بود که در هیچ تاریخی سابقه ندارد بچه شیرخواری را برای طلب آب (بی قیمت و قد) بیاورند و آن قوم دغا عوض دادن آب، او را طعمه تیر جفا قرار دادند. این عمل دشمن اثبات مظلومیت حسین (ع) را نمود و به همین نیروی مظلومیت بساط عزت خاندان مقتدر بنی امیه را برچید و رسوای عالمشان نمود. در اثر جانبازی های او و اهل بیت بزرگش دین محمد صلی الله علیه وآله حیات نوینی بخود گرفت. (۱۸)
۱۲. ماساریک، توماس کشیش متفکر اروپایی
گرچه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح مردم را متاثر می سازند، ولی آن شور و هیجانی که در پیروان حسین (ع) یافت می شود در پیروان مسیح یافت نخواهد شد. گویا سبب این باشد که مصائب مسیح در برابر مصائب حسین مانند پر کاهی است در مقابل یک کره عظیم پیکر. (۱۹)
۱۳. مُسیو هاربین
اگر در کلمات و گفتار حسین علیه السلام درست دقت شود معلوم خواهد شد که هدف و آرمان حسین علیه السلام جلوگیری از ستم بود و این همه قوّت قلب و از خودگذشتگی را در راه مقصود عالی خویش خرج کرده است. حتی در آخرین دقایق زندگی طفل شیرخوار خود را قربانی حقّ و حقیقت نمود و با این عمل اندیشه فلاسفه و بزرگان عالم را متحیّر ساخت.
۱۴. اِدوارد بِراون
اِدوارد بِراون مستشرق معروف انگلیسی می گوید: «آیا قلبی پیدا می شود که وقتی درباره کربلا سخن می شنود، آغشته به اندوه نگردد؟ حتی غیر مسلمانان نیز نمی توانند پاکی روحی را که در این جنگ تحت لوای اسلام انجام گرفت انکار کنند».
۱۵. آنطون بار
آنطون بارا می نویسد: «اگر حسین از آنِ ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی برمی افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری برپا می کردیم و مردم را با نام حسین به مسیحیّت فرا می خواندیم».
۱۶. موریس دوکبری
موریس دوکبری می گوید: «اگر مورخان ما حقیقت این روز (عاشورا) را می دانستند و درک می کردند که عاشورا چه روزی است، این عزاداری را مجنونانه نمی پنداشتند؛ زیرا پیروان حسین به واسطه عزاداری حسین علیه السلام می دانند که پستی و زیردستی و استعمار را نباید قبول کرد؛ زیرا شعار امام و آقای آنها تن ندادن به ستم بود».
۱۷. دروویل
در سفرنامه خود می نویسد: «سرگذشت غم انگیز امام حسین علیه السلام و یارانش اذهان نیمی از جهان اسلام را به خود مشغول داشته است. گذشت قرن های بسیار که هرکدام فاجعه ها و غم های خود را به همراه دارد این داغ را بی اثر نکرده است و احساسی را که یادآوری آن واقعه برمی انگیزد تخفیف نداده است…. حتی دشمنان حسین علیه السلام با دیدن مقاومت بردبارانه او و از خودگذشتگی یارانش… به رحم آمدند. وقایع ثبت شده روز هولناک دهم محرم چنان از عواطف پاک انسانی سرشار است که مردم را تکان می دهد و تأثر آنها را از نسلی به نسلی دیگر منتقل می کند».
پی نوشت: (در کتاب‌های زیر مطالب بیشتری را می‌توانید بیابید)
۱. علی و حسین دو قهرمان اسلام: گابریل انکری، ترجمه فروغ شهاب، کتاب فروشی زوار، تهران، بی تا، ص ۲۸۲.
۲. درسی که حسین (ع) به انسان ها آموخت، سید عبدالکریم هاشمی نژاد، ص ۴۵۱.
۳. تاریخ ملل و دول اسلامی: کارل بروکلمان، ترجمه هادی جزایری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران ۱۳۶۴، ص ۱۰۸.
۴. عظمت حسین بن علی (ع) ، تألیف ابوعبدالله زنجانی، ص ۴۴.
۵. اسلام در ایران، ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، پیام، تهران، ۱۳۵۴، ص ۵۴.
۶. درسی که حسین (ع) به انسان ها آموخت، ص ۴۴۸.
۷. تاریخ تمدن: ارنولد توین بی، ترجمه یعقوب آژند، مولی، تهران، ۱۳۶۸، چاپ سوم، ص ۴۵.
۸. درسی که حسین به انسانها آموخت، ص ۴۴۹.
۹. پرتویی از عظمت حسین (ع) ، لطف الله صافی، ۴۴۰.
۱۰. درسی که حسین (ع) به انسان ها آموخت، ص ۴۴۸.
۱۱. همان، ص ۴۵۱.
۱۲. تاریخ تمدن اسلام، جرجی زیدان، ترجمه علی جواهر کلام، امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۲، چاپ هشتم، ص ۶۵.
۱۳. تحریف شناسی عاشورا در پرتو امام شناسی، داود الهامی، مکتب اسلام، قم ۱۳۷۸، ص ۱۳۰.
۱۴. امام حسین (ع) و ایران، کورت فریشلر ترجمه ذبیح الله منصوری، جاودان، تهران، ۱۳۵۵، چاپ دوم، ص ۴۴۴.
۱۵. درسی که حسین به انسان ها آموخت، ص ۴۴۸.
۱۶. همان، ص ۴۴۷.
۱۷. تاریخ اسلام و عرب، امیر علی، ص ۹۳.
۱۸. چهره درخشان حسین بن علی (ع) ، علی ربانی خلخالی، ص ۱۳۴.
۱۹. درسی که حسین (ع) به انسان ها آموخت، ص ۴۵۱