مدل نیازها

۱

ضرورت حیاتی

تنشی که در جست و جوی رضایتی است که بازگشت به تعادل همراه خواهد داشت.

طبقه خاص موضوع‎های ارضا کننده که تنش به سمت آنها هدایت شده است.

انگیزش و هیجان (موکیل، الکس) ص۲۶

۲

به نیروی ذهنی اطلاق می‎شود که موجب انگیزش و سرزدن رفتار خاصی از آدمی می‎گردد تا نیاز بیدار شده ارضا شود.

انگیزه، خواست، تمایل، آرزو را مترادف نیاز دانسته‎اند.۱- احساس کمبود، ۲- تصور نامشخص از چاره، ۳- کشاکش ۴- تشخیص جهت، ۵- تشخیص شئ مطلوب.

نیازسنجی اطلاعات (بابایی، محمود) ص۳

۳

تمایلات نسبتاً ثابتی در افراد که می‎تواند رفتار آنها را در جهتی خاص موجب گردد.

حالتی است اختصاصی برای هر شخص و مرکزی که سایر مفاهیم یا عوامل تحریکی ناشی از آن هستند.

حالتی است که باعث حرکت شخص یعنی باعث عمل اومی شود،

۱- ایجاد تنیدگی می‎کند. ۲- ارزشهای نسبی را به نظر می آورد. ۳- سبب به کار افتادن فشار می‎گردد.

واژه نیاز احساس کمبود، همراه با کوشش در جهت برطرف کردن آن است

نیاز فاصله و خلاء بین واقعیت موجود و شرایط مطلوب که با توجه به ارزشهای جامعه امکان ظهور می یابد.

نیازها را کشاکش بین دو ادراک می‎دانند، ادراک شخصی از یک وسیله ارضا و ادراک او از آن که نمی‎تواند همان موقع آن وسیله را به دست آورد.

نیاز از یک خواست که باعث رها شدن انرژی می‌گردد ونیرویی ایجاد می کند که برای نیل به هدف خاصی رفتار ویژه‎ای را موجب می شود.

نیاز فطری هست و ظهور هر نیاز ایجاد تنیدگی یا ناراحتی می کند،

حرکت و فعلی را موجب می گردد و چون زاده نارضایی است آدمی را به سوی هدف رضایت بخش متوجه می‌سازد

یک انگیزه درونی است، انگیزه مهم آدمیان نیازهای آنهاست

تئوریهای نیاز ص۱۰

تئوریهای نیاز ص۴۲

تئوریهای نیاز ص۹

تئوریهای نیاز

تئوریهای نیاز ص۱۸

تئوریهای نیاز ص۶

۴

خواسته‌های افراد

فقدان یا ضرورت چیزی است؛ عبارت است از چیزها یا وسعیت‎هایی که وجود ندارند اما ضروری است که زمینه حضور آنها فراهم گردد و چیزی نباز محسوب می شود که در باره آن محرومیت و جود داشته باشد

نیازسنجی آموزشی، الگوها و فنون ص۷

 (کورش فتحی واجارگاه) ص۱۲

۵

شیوه تفکر و رفتار شخص حکایت از نیازها و هدف‎ها می‎کند

تصوری که شخص از خود دارد موجب می شود که بعضی نیازها و هدف‎ها در او اهمیت پیدا کند بخصوص نیازها و هدف‎هایی که به حرمت ذات شخص مربوط می‎شود

فرد در اجتماع (کراچلید بلافکی فصل انگیزش و شناخت)

۶

عبارت است از به هم خوردن تعادل و کمبودی که هنگام محرومیت از یک چیز رخ دهد.

مراد از نیاز محرومیت فیزیولوژیابی بافت‎هاست و منظوراز سایق پیامدهای روانی این نیاز است

نیاز: انگیزشی پیشین، سایق، غریزه مترادف هستند

سایق تجلی یک نیاز زیستی زیربنایی است که رفتار را می‎انگیزد تا شی را بیابد که بتواند کمبود بدن را برطرف کند و بدن دوباره به حالت تعادل برگردد.

دیدگاهای روان شناختی (آیت‌الله مصباح یزدی) ص۶۶

۷

فقدان و عدم در برابر وجدان و وجود. فقر، نداری. آرزو و خواست در برابر امکان و واقعیت

نیاز یک حس و یک واقعیت خاستگاه آن درون آدمی است

نیاز سنجی آموزشی با رویکرد پودمانی ص۲۵

۸

مشوق یک موقعیتی که می‎تواند نیازی را برطرف کند یا در نفس خود جالب باشد

روان شناسی عمومی (اسپینزا راتوس)

۹

مفهوم نیاز مفهومی نسبی است و متاثر از ارزشها، نگرشها و دستور العمل است

نیاز سنجی آموزشی در شرکت پژوهش وفناوری پتروشیمی دی ماه ۱۳۸۶

۱۰

میل به دست آوردن چیزی و یا وصول به مقصود و هدفی می‎باشد. با واژه‎های محرک، انگیزه، میل، مترادف است

نظریه‌های مربوط به شخصیت (سیاسی، علی اکبر)

۱۱

نیاز احساس کمبود، همراه با کوشش در جهت برطرف کردن آن، فرهنگ لغت: حاجت، میل وخواهش معنی شده است

پیام زن اسفند ۱۳۸۱ شماره۱۳۲

۱۲

نیاز حالت کمبود، میل، حالت برانگیختگی ارگانیسم در اثر یک نیاز

نیازها، تمایلات، مشوق‎ها مفاهیمی هستند که با یکدیگرمترادفند

انگیزش و هیجان، نیازهای فیزیولوژیکی

۱۳

نیاز عبارت است از فاصله‎ی اولویت‎بندی شده‎ی وضع موجود از وضع مطلوب

نیاز به عنوان یک مفهوم حسی (زنده) و تقابلی، همواره در برگیرنده‎ی جنبه عدمی و سلبی نسبت به جنبه وجودی و اثباتی مفهوم مقابل خویش است

نیاز سنجی آموزشی بارویکرد پودمانی ص۶۱، ۶۲

۱۴

نیاز وقتی با عنصر شناخت و آگاهی همراه شود انگیزه فرد را تشکیل می‌دهد و انگیزه قطع نظراز شناخت و آگاهی فقط در حد یک نیاز مطرح است

دیدگاهای روان شناختی ص۱۰۳

۱۵

نیازها شرایط درونی فرد هستند که برای ادامه زندگی و پرورش ضروری‎اند

نیازها و انگیزها در طول یگدیگر و در واقع دو تعبیر از یک فرآیند هستند

نیاز جزء حقیقت انسان است. جنبه هستی است و انگیزه بعد بایستی وجود انسان است

روان شناختی ص۷۴

۱۶

نیرویی که از ذهنیات و ادراک آدمی سرچشمه و اندیشه وعمل را چنان تنظیم می‎کند که فرد به انجام رفتاری می‎پردازد تا وضع نامطلوبی را در جهتی معین تغییر دهد و حالت نارضایی را به رضایت و ارضا تبدیل کند.

نظریه های مربوط به شخصیت (سیاسی، علی اکبر) ۵۰

۱۷

یک حالت تنش همراه با نارضایتی، مرتبط با یک الزام (زیستی، روان شناختی، یا اجتماعی) هدایت شده در جهت طبقه‎ای از اشیاء ارضا کننده که فرد را در جهت جستجوی یک حالت تعادل ارضا کننده ازطریق دستیابی به اشیای متعلق به یک مجموعه معین سوق می‌دهد

مفهوم نیاز بر دو رکن استوار است:

اولاً باید نوعی هنجار وجود داشته باشد. مثلاً باید مبنایی ثابت و اصیل برای زندگی و اعتقادی سالم و حق نسبت به یک موضوع وجود داشته باشد. ثانیاً: این واقعیت در میان باشد که آن هنجار و معیار محقق نشده ثابت و استوار نیست

انگیزش و هیجان ص۲۸

انگیزش و هیجان ص۱۲ و ۱۳

مدل مازلو^[۴]

گسترش ۷ مرحله ای از مدل مازلو^[۵]

گسترش ۸ مرحله ای از مدل مازلو^[۵]

مدل CIA^[۶]

۱. نیازهای حوزه زیستی

۲. نیازهای حوزه امنیت

۳. نیازهای حوزه تعلق و عشق

۴. نیازهای حوزه ارج گذاری واحترام

۵. نیازهای حوزه خودشکوفایی

۱. نیازهای حوزه زیستی

۲. نیازهای حوزه امنیت

۳. نیازهای حوزه تعلق و عشق

۴. نیازهای حوزه ارج گذاری واحترام

۵. نیازهای حوزه شناختی

۶. نیازهای حوزه زیبایی شناختی

۷. نیازهای حوزه خودشکوفایی

۱. نیازهای حوزه زیستی

۲. نیازهای حوزه امنیت

۳. نیازهای حوزه تعلق و عشق

۴. نیازهای حوزه ارج‌گذاری و احترام

۵. نیازهای حوزه شناختی

۶. نیازهای حوزه زیبایی شناختی

۷. نیازهای حوزه خودشکوفایی

۸. نیازهای حوزه تفوق و رهبری

۱. نیاز به کنترل

درونی: کنترل خود، سلامتی، آرامش درونی، اعتماد به نفس، دانش و مهارتها

بیرونی: امنیت، کنترل دیگران، اعتماد به دیگران

۲. نیاز به هویت

درونی: باورها و ارزشهای روشن، راستی، آگاهی به خویشتن،

بیرونی: ارتباط با دیگران، تعلق به گروهها، احترام دیگران، موقعیت اجتماعی

۳. نیاز به برانگیختگی

درونی: خلاقیت و تفکر، حل مسأله، خیال‌بافی

بیرونی: تعاملات اجتماعی، ارتباط فیزیکی با دیگران، تجربه های جدید

مدل مک کللند (McClelland)^[۷]

مدل کانو (Kano)^[۸]

مدل هرزبرگ (Frederick Herzberg)^[۹]

رویکرد نیازهای پایه (Basic Needs Approach)^[۱۰]

۱. موفقیت Achievement

۲. پیوستگی و ارتباط Affiliation

۳. قدرت Power

۱. نیازهای پایه

۲. نیازهای کاربردی و مهارتی

۳. نیازهای هیجانی

 (حوزه مورد مطالعه: رضایت شغلی)

۱. فاکتورهای سائق و انگیزه بخش:

مانند: مسؤولیت پذیری، دیده شدن، چالشهای شغل،…

۲. فاکتورهای سلامت شغلی:

مانند: دستمزد، امنیت شغلی، جایگاه شغلی،…

 (حوزه مورد مطالعه: حداقل‌های لازم برای محاسبه خط فقر مطلق)

مواردی مانند:

۱. تغذیه

۲. سرپناه و مسکن

۳. لباس

۴. آموزش

۵. بهداشت

۶. درمان

مدل آلدرفر (Clayton Paul Alderfer)^[۱۱]

مدل برتون (John Burton)^[۱۲]

روزنبرگ (Marshall Rosenberg)^[۱۲]

۱. موجودیت: شامل نیازهای زیستی و امنیت

۲. وابستگی: شامل نیازهای اجتماعی و قدر شناسی بیرونی

۳. رشد: شامل نیازهای رشدی و قدرشناسی درونی

۱. عدالت توزیعی

۲. امنیت و ایمنی

۳. تعلقها

۴. خودباوری

۵. کمال شخصی

۶. هویت

۷. امنیت فرهنگی

۸. آزادی

۹. مشارکت

۱. پرورش جسمانی

۲. وابستگی به یکدیگر

۳. عشق راستین

۴. خودمختاری

۵. بازی، سرگرمی

۶. جشن و عزا

۷. آیینهای معنوی

مدل یو (Yu)^[۱۳]

مدل کو شو یانگ (Kuo-Shu- Yang)^[۱۳]

UNOCINI model^[۱۴]

 (حوزه مورد مطالعه: نیازهای کودکان ایرلند شمالی)

هنری موری (Henry Murray)^[۱۵]

۱.              نیازهای اولیه (نیازهای زیستی)

۲.              نیازهای ثانویه (نیازهای روانی)

فهرست نیازهای ثانویه:

۱.              تحقیر: تسلیم شدن و قبول تنبیه

۲.              موفقیت: فائق آمدن بر موانع و پیروزی

۳.              اکتساب: بدست آوردن مال

۴.              وابستگی: برقراری ارتباطات و ایجاد دوستی

۵.              تعرض: آسیب زدن به دیگران

۶.              خودمختاری: مقاومت در برابر دیگران و موضع محکم داتشن

۷.              پرهیز از سرزنش: پرهیز از سرزنش و تبعیت از قوانین

۸.              سازندگی: ساختن یا آفرینش

۹.              متفاوت بودن: منحصر به فرد بودن

۱۰.          عکس العمل: دفاع از عزت خویش

۱۱.          قابل دفاع بودن: موجه ساختن افعال

۱۲.          تسلیم: پیروی از یک موجود برتر، خدمات‌دهی

۱۳.          سلطه: کنترل و رهبری دیگران

۱۴.          نمایش: جلب توجه کردن

۱۵.          شرح و بیان: تهیه اطلاعات، آموزش

۱۶.          پرهیز از صدمه: پرهیز از درد

۱۷.          تحقیرگریزی: پرهیز از قصور، شرمندگی، پنهان کردن یک ضعف

۱۸.          بارآوردن: حفاظت از درماندگان

۱۹.          فرماندهی: سازماندهی، نظم بخشی و دقیق بودن

۲۰.          بازی و سرگرمی: خود را از فشار خلاص کردن، خوش گذرانی، راحتی

۲۱.          به رسمیت شناختن: بدست آوردن تایید و جایگاه اجتماعی

۲۲.          عدم پذیرش: مانع دیگری شدن

۲۳.          التذاذ: لذت بردن از امور جسمانی

۲۴.          زناشویی: شکل دهی و التذاذ از روابط زناشویی

۲۵.          همدردی: همدردی کردن

۲۶.          مهر طلبی: به دنبال محافظ و همدم بودن

۲۷.          فهمیدن: تحلیل و تجربه، جستجوی دانش

مدل مکس نیف (Max Neef)^[۱۶]

نیازهای انسان

بر طبق طبقه بندی ارزشها

بودن (کیفیتها)

این ستون صفات و خصوصیات فردی یا جمعی را ثبت می کند، که در ساختار اسمی بیان می شوند

داشتن (چیزها)

این ستون اصلها، قواعد، قوانین، ابزارها (نرم افزاری)، را ثبت می کند که می توانند در قالب یک یا چند کلمه بیان شوند

انجام دادن (فعالیتها)

این ستون فعالیتهای فردی یا جمعی را ثبت می کند که در قالب افعال بیان می شوند

تعامل (شرایط و محیط)

این ستون موقعیتها و جایگاهها را (زمان و مکان) را ثبت می کند

زیست

سلامت جسمی و روانی

تغذیه، کار، سرپناه

تغذیه کردن، پوشیدن، استراحت، کار کردن

محیط زیست، زمینه اجتماعی

حفاظت، امنیت

مواظبت، سازگاری، استقلال

امنیت اجتماعی، نظام های سلامت، کار

تعاون، طرح ریزی، مواظبت از…، کمک کردن

محیط اجتماعی، مسکن

تعلق، عاطفه

احترام، خوش خلقی و بذله گویی، سخاوت، شهوت

دوستی ها، خانواده، ارتباط با طبیعت

سهیم کردن، مواظبت از…، عاشق شدن، ابراز کردن، احساسات

حریم خصوصی، فضاهای صمیمی و خودمانی با هم بودن

فهم

انتقادی، ظرفیت، کنجکاوی، بصیرت

ادبیات، معلمان، سیاستها، آموزشی

تجزیه و تحلیل، بررسی، تفکر، وارسی و جستجو کردن

مدارس، خانواده ها، دانشگاهها، انجمن ها

مشارکت

پذیرا بودن، تخصیص، خوش خلقی و بذله گویی

مسؤولیتها، وظایف، کار، حقوق

همیاری کردن، جداشدن، اظهار عقیده کردن

وابستگی ها، جشنها، کلیساها، همسایه ها

فراغت

کنجکاوی، پذیرا بودن، تصویر پردازی، بی پروایی، خوش خلقی و بذله گویی، آرامش خاطر، شهوت

بازیها، مناظر، کلوپها، جشنها، آرامش ذهن

رویا پردازی، در فکر فرو رفتن، یادآوری زمانه قدیم، آزاد گذاشتن رویاها، یادآوری، راحت بودن، خوش بودن، بازی کردن

حریم خصوصی، صمیمت، فضاهای خومانی، وقت آزاد، مکانهای پیرامونی، مناظر

آفرینش

اشتیاق، عزم، بصیرت، تصویر پردازی، جسارت، عقلانیت، خودمختاری، اختراع کنندگی، کنجکاوی

قابلیتها، مهارتها، روش، کار

کار کرن، اختراع کردن، ساختن، طراحی کردن، مقایسه کردن، تفسیر کردن

کاگروهها، گروههای فرهنگی، مخاطبین، فضاهایی برای اظهار نظر، آزادی دنیوی/ مادی

هویت

حس تعلق، سازگاری، تشخص و تمایز، خود باوری (عزت نفس)، مدعی بودن

نمادها، زبان، ادیان، عادتها، سنتها، گروههای مرجع، جنسیت، ارزشها، اصول و رویه ها، حافظه تاریخی، کار

متعهد به خود شدن، مواجه شدن، تصمیم گرفتن، شناختن خویش، تصدیق خویش، خودشکوفا کردن، رشد کردن

روند و آهنگ اجتماعی، جایگاههای هرروزه، جایگاههایی که هر شخص به آن تعلق دارد، زمینه های بلوغ رسیدن

آزادی

خودمختاری، خودباوری (عزت نفس)، عزم، اشتیاق، مدعی بودن، ذهن باز داشتن، جسارت، سرکش بودن، تساهل

حقوق برابر

مخافت کردن، انتخاب کردن، متفاوت از دیگری بودن، ریسک پذیر بودن، توسعه آگاهی و هوشیاری، متعهد به خویشتن شدن، نافرمانی کردن

انعطاف پذیری دنیوی و اخروی

مدل نیازهای انسان با اقتباس از گزاره‌های دین مقدس اسلام (بیاتی و خندق آبادی)

۱۰

الحُرِّیَّة

 (نیاز به آزادگی)

نیازهای جهت‌دهنده به سمت

زندگی باطنی اخروی

۹

حُسْنُ الخُلْق

 (نیاز به خوش اخلاقی)

۸

الأدَب

 (نیاز به ادب)

۷

الدِین

 (نیاز به دین)

۶

العَقْل

 (نیاز به عقل)

۵

الدَعَة

 (نیاز به آسایش)

نیازهای

زندگی ظاهری دنیوی

۴

الأنیس الموافق (الزوجة الصالحة، الولد الصالح، الخلیط الصالح)

 (نیاز به همدم هم‌دل (همسر و فرزند و دوستان سالم) )

۳

الغِنَی

 (نیاز به دارایی کافی)

۲

الأمْن

 (نیاز به امنیت)

۱

صِحَّة البَدَن

 (نیاز به سلامت جسمی)